a
Aktualizacja mapy – czynność wykonywana zwyczajowo przez uprawnionego geodetę przy sporządzaniu mapy do celów projektowych. Polega ona na doprowadzeniu treści mapy zasadniczej znajdującej się w Powiatowym/Miejskim Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej do zgodności z sytuacją
w terenie. Aktualizacja mapy wykonywana jest między innymi przez bezpośrednie pomiary terenowe
Azymut – to kąt zawarty między dwiema płaszczyznami pionowymi w płaszczyźnie poziomej, w której wierzchołkiem jest krawędź przecięcia się płaszczyzn.
C
Ciąg poligonowy zamknięty – to konstrukcja geometryczna, wykorzystywana do określania współrzędnych geodezyjnych punktów ciągu, w której pomierzono wszystkie boki oraz wszystkie kąty. Jeden z wierzchołków tego ciągu jest punktem osnowy geodezyjnej wyższego rzędu (posiada wyznaczone wcześniej współrzędne). Pierwszy i ostatni punkt ciągu pokrywają się, co sprawia, że ciąg ten ma kształt wielokąta. Ciąg poligonowy zamknięty spełnia dwa następujące warunki geometryczne: a)suma kątów wierzchołkowych (wewnętrznych) wynosi (n-2)x180 stopni, gdzie n oznacza liczbę wierzchołków ciągu, b)suma przyrostów współrzędnych równa się zeru, ponieważ pierwszy i ostatni punkt ciągu pokrywają się, czyli po pełnym obiegu ciągu znajdujemy się w punkcie wyjściowym.
e
Ewidencja gruntów i budynków – to rejestr publiczny zajmujący się gromadzeniem informacji o gruntach, budynkach, lokalach oraz pośrednio również o ich właścicielach oraz formie władania. Głównym źródłem informacji o prawach do nieruchomości są Księgi Wieczyste prowadzone przez Sądy Wieczystoksięgowe.
Ewidencja geodezyjna – sieci uzbrojenia terenu stanowi państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny i jest prowadzona w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej.
Ewidencja branżowa – sieci jest prowadzona przez instytucje branżowe (np. Rejony Energetyczne, Komunalne Zakłady Wodociągów i Kanalizacji, Zakłady Telekomunikacyjne itp.).
G
Geodezja – jest to nauka zajmująca się pomiarami i sporządzaniem map powierzchni Ziemi oraz ich teraźniejszymi zmianami w czasie. Geodezja po grecku oznacza „dzielenie ziemi”. Wyższa geodezja zajmuje się badaniem kształtu i wymiarów Ziemi, głównie za pomocą pomiarów stopnia, niższa natomiast zajmuje się wymierzaniem punktów na mniejszych przestrzeniach, co służy z jednej strony do sprawdzania badań z zakresu wyższej geodezji, a z drugiej do celów kartografii i topografii.
Geodezja ogólna – dział geodezji zajmujący się pomiarami oraz opracowaniem map wielkoskalowych małych obszarów, dla których powierzchnią odniesienia może być płaszczyzna. Przedmiotem prac w zakresie geodezji szczegółowej jest także projektowanie oraz pomiar szczegółowych osnów geodezyjnych.
Geodezja wyższa – dział geodezji zajmujący się pomiarami i przedstawianiem dużych obszarów, np. państw, kontynentów i całej kuli Ziemskiej.
Gleboznawcza klasyfikacja gruntów – Podział gleb na klasy bonitacyjne ze względu na ich jakość produkcyjną, ustaloną na podstawie cech genetycznych gleb.
Generalizacja – proces uogólnienia i uproszczenia treści mapy poprzez wybór lub uproszczenie kształtu obiektów oraz uogólnienie pojęć odnoszących się do tych obiektów, właściwy dla szczegółowości treści mapy zasadniczej w skalach 1:500, 1:1000, 1:2000, 1:5000.
Geoida – teoretyczna powierzchnia stałego potencjału siły ciężkości, pokrywająca się z powierzchnią mórz i oceanów ziemi, przedłużona umownie pod lądami.
Gospodarstwo rolne – za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.
Geodezyjna obsługa inwestycji – Usługa polega na zapewnieniu pełnych zapotrzebowań firm budowlanych w celu wytyczeń inwentaryzacji oraz zachowania zgodności z projektem wznoszonego obiektu i zachowania geometryczności budowli.
I
Informacja geodety o zgodności usytuowania obiektu budowlanego –oświadczenie wystawiane przez uprawnionego geodetę, informujące o tym czy inwestycja została zrealizowana zgodnie z Projektem Budowlanym, czy też w trakcie budowy wprowadzone zostały zmiany w stosunku do Projektu Budowlanego zatwierdzonego ostateczną decyzją Pozwolenie na Budowę.
Inwentaryzacja i ewidencja sieci uzbrojenia terenu – sieci uzbrojenia terenu to wszelkiego rodzaje nadziemne, naziemne i podziemne przewody i urządzenia: wodociągowe, kanalizacyjne, gazowe, cieplne, telekomunikacyjne, elektroenergetyczne. Sieci te podlegają inwentaryzacji i ewidencji. Ewidencja dzieli się na:
-ewidencję geodezyjną
-ewidencję branżową
K
Kalibracja – to proces zmierzający do doprowadzenia zeskanowanej mapy analogowej, do właściwej skali oraz zlokalizowania jej we właściwym miejscu
w geodezyjnym układzie odniesienia.
Księgi wieczyste – urzędowy rejestr praw rzeczowych dotyczących nieruchomości prowadzony w Polsce przez organy sądownicze. Księgi wieczyste są jawne i dostępne dla zainteresowanych.
Krajowy system informacji o terenie – zbiór danych, którego podstawy stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków, ewidencji sieci uzbrojenia terenu oraz inne dane zawarte w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym.
Kąt poziomy – to kąt między dwiema płaszczyznami pionowymi w płaszczyźnie poziomej, w której wierzchołkiem jest krawędź przecięcia się płaszczyzn.
Kąt pionowy – kąt zawarty w płaszczyźnie pionowej między kierunkiem odniesienia, a kierunkiem na dany punkt terenowy.
Kontur budynku – linia zamknięta wyznaczona przez prostokątny rzut na płaszczyznę poziomą linii przecięcia się zewnętrznych ścian budynku z powierzchnią terenu.
Ł
Ład przestrzenny – to harmonijne ukształtowanie przestrzeni. Jest celem nadrzędnym w planowaniu na poziomie krajowym, regionalnym oraz lokalnym.
Ławy ciesielskie – geodeta tycząc budynek przenosi w teren położenie projektowanych osi głównych budynku. Budynek lokalizowany jest na działce inwestora w odniesieniu do granic. Geodeta tycząc projektowane osie główne budynku zaznacza ich przebieg na ławach ciesielskich. Ławy ciesielskie to ni mniej, ni więcej dwa pale wbite w ziemię, połączone ze sobą poprzeczną deską.
Łata niwelacyjna (geodezyjna) – przyrząd geodezyjny stosowany w niwelacji.(podziałka geodezyjna typu „E”).Łata niwelacyjna jest najczęściej drewniana lub aluminiowa o przekroju prostokątnym i wysokości od 2 do 5 metrów. Ma naniesiony specjalny opis umożliwiający wykonanie odczytu, czyli dokładne określenie odległości pionowej od stopy łaty do punktu, przez który przechodzi pozioma oś celowa lunety niwelatora. Aby łata geodezyjna prawidłowo spełniała swoją rolę, musi być ustawiona na podstawce, zwanej żabką niwelacyjną, w pozycji pionowej. Do ustawienia łaty w pionie wykorzystuje się libellę, zazwyczaj zamontowaną na stałe na korpusie łaty. Do niwelatorów cyfrowych używa się specjalnych łat do niwelacji cyfrowej z naniesionym kodem kreskowym. Dzięki temu, że niwelatory cyfrowe mają układ optyczny taki jak zwykłe niwelatory, a łaty mają naniesiony po drugiej stronie zwykły podział możliwe jest wykonanie niwelacji klasyczną metodą.
N
Nadzór budowlany – to organ administracji publicznej, zajmujący się kontrolą przestrzegania i stosowania prawa budowlanego. Inwestor zajmujący się budową budynku jednorodzinnego będzie miał do czynienia z Powiatowym Inspektorem Nadzoru Budowlanego. Organ ten dokonuje odbioru budynku po zakończeniu budowy oraz wydaje pozwolenie na jego użytkowanie.
Nabycie spadku – czynność prawna zmierzająca do przeniesienia prawa własności na osoby dziedziczące na skutek śmierci dotychczasowego właściciela. Nabycie spadku następuje na skutek otworzenia testamentu lub na drodze sądowej.
Nieruchomość obciążona – to nieruchomość obciążona prawem służebności gruntowej na rzecz właściciela nieruchomości władnącej. Do obciążania nieruchomości dochodzi w sytuacji, gdy nieruchomość władnąca nie posiada bezpośredniego dostępu do drogi publicznej. Służebność drogi koniecznej ustalana jest w sposób polubowny w formie umowy u notariusza lub na drodze sądowej.
Nieruchomość władnąca – to nieruchomość, na rzecz której ustanawia się służebność gruntową. Z pojęciem nieruchomości władnącej w sposób ścisły łączy się pojęcie nieruchomości obciążonej.
Niwelator – przyrząd geodezyjny służący do pomiarów różnicy wysokości. Mocowany na trójnożnym statywie i używany do pary z łatą geodezyjną.
Niwelacja geometryczna – jeden z rodzajów niwelacji, polegający na wyznaczeniu różnicy wysokości między dwoma punktami terenowymi poprzez pomiar pionowych odcinków zawartych między poziomą linią celowania a punktami terenowymi. Aby wyznaczyć wspomniane odcinki pionowe należy w punktach terenowych ustawić odpowiednie przymiary w postaci łaty niwelacyjnej. Pozioma linia celowania realizowana jest z użyciem specjalnych instrumentów geodezyjnych, zwanych niwelatorami.
Notariusz – dawniej rejent, prawnik powołany przez ministra sprawiedliwości
i upoważniony do sporządzania aktów notarialnych oraz innych dokumentów prawnych. Sporządza między innymi umowy kupna-sprzedaży oraz akty darowizny.
Nieruchomość gruntowa – należy przez to rozumieć grunt wraz z częściami składowymi, z wyłączeniem budynków i lokali, jeżeli stanowią odrębny przedmiot własności.
P
Pierwotna osnowa geodezyjna – osnowa w oparciu o którą wykonywane były pomiary granic działek. W obecnych czasach stanowi podstawę do ustalenia przebiegu granic działek bądź wznowienia położenia znaków granicznych.
Pierworys stanu posiadania –dokument kartograficzny, sporządzony w skali, na podstawie bezpośrednich pomiarów terenowych, obrazujący przebieg granic działek. Podobnie jak zarys pomiarowy granic jest materiałem archiwalnym powstałym po II Wojnie Światowej, służącym do dnia dzisiejszego do określania przebiegu granic. W odróżnieniu od zarysu pomiarowego granic nie posiada w swojej treści miar liczbowych określających wzajemne położenie działek.
Informacje z pierworysu stanu posiadania są pozyskiwane w postaci graficznej za pomocą nanośnika oraz podziałki transwersalnej.
Plan zagospodarowania terenu (PZT) – to rysunek będący częścią Projektu Budowlanego, sporządzony na mapie do celów projektowych, obrazujący położenie projektowanego budynku, zagospodarowania terenu oraz sieci w stosunku do granic działki. Plan Zagospodarowania Terenu jest podstawowym rysunkiem w oparciu
o który geodeta tyczy w terenie położenie projektowanych obiektów.
Pomiar powykonawczy – pomiar wykonywany przez uprawnionego geodetę, wykonywany na zakończenie realizowanej inwestycji, mający na celu sporządzenie wynikowej mapy powykonawczej niezbędnej do odbioru budynku w Nadzorze Budowlanym. Przedmiotem wykonywanego pomiaru powykonawczego są wszystkie elementy będące treścią zatwierdzonego Projektu Budowlanego.
Podział do korzystania (Quoad Usum) – jest to podział nieruchomości, którego celem jest wydzielenie z nieruchomości wspólnej części do wyłącznego korzystania. Podział ten jest podziałem umownym, niezatwierdzanym decyzją administracyjną.
W przypadku, gdy podział do korzystania jest realizowany z udziałem notariusza, geodeta sporządza dokumentację określającą sposób korzystania z nieruchomości przez strony postępowania, która to dokumentacja w konsekwencji trafia do zbioru akt księgi wieczystej.
Pomiar powykonawczy – pomiar wykonywany przez uprawnionego geodetę, wykonywany na zakończenie realizowanej inwestycji, mający na celu sporządzenie wynikowej mapy powykonawczej niezbędnej do odbioru budynku w Nadzorze Budowlanym. Przedmiotem wykonywanego pomiaru powykonawczego są wszystkie elementy będące treścią zatwierdzonego Projektu Budowlanego.
Powierzchnia użytkowa – to powierzchnia mierzona po wewnętrznej długości ścian na wszystkich kondygnacjach, z wyjątkiem klatek schodowych oraz szybów dźwigowych (definicja na podstawie Ustawy o podatkach i opłatach lokalnych).
Poziom odniesienia (poziom zera budynku) – wartość podawana w dokumentacji projektowej określająca wysokość posadzki parteru.
Powierzchnie przynależne – to pomieszczenia, które zgodnie z ustawą o własności lokali, stanowią składową część samodzielnego lokalu, nawet jeżeli bezpośrednio do niego nie przylegają.
Protokół z czynności wznowienia znaków granicznych – zgodnie z Ustawą Prawo Geodezyjne i Kartograficzne, przesunięte, uszkodzone lub zniszczone znaki graniczne, ustalone uprzednio, mogą być wznowione bez przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego, jeżeli istnieją dokumenty pozwalające na określenie ich pierwotnego położenia. Protokół z czynności wznowienie znaków granicznych jest dokumentem, który powstaje na gruncie, w obecności stron,
w trakcie czynności przeprowadzanych przez geodetę uprawnionego.
Pozwolenie na budowę – dokument urzędowy wydany przez Wydział Architektury w formie decyzji administracyjnej, zezwalający wnioskodawcy na rozpoczęcie
i prowadzenie budowy.
Państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny – powstałe w wyniku prac geodezyjnych i kartograficznych wykonywanych przez geodetów na zlecenie różnych jednostek dokumenty przekazywane do ośrodków dokumentacji geodezyjnej
i kartograficznej po ich zarchiwizowaniu.
S
Sąd wieczystoksięgowy – to wydział w sądzie rejonowym właściwym ze względu na położenie nieruchomości, zajmujący się prowadzeniem ksiąg wieczystych. Sąd prowadzi księgi dla nieruchomości a nie dla właścicieli, co oznacza, że jedna osoba może być wykazana jako właściciel w wielu księgach wieczystych.
Samorządowe kolegium odwłowawcze (SKO) – to organ wyższego stopnia
w stosunku do jednostek samorządu terytorialnego.
Rozpatruje sprawy związane z:
-odwołaniami od decyzji administracyjnych,
-zażaleniami na wydane postanowienia,
-żądaniami wznowienia postępowania,
-stwierdzeniem nieważności decyzji.
Służebność gruntowa – to obciążenie nieruchomości służebnej, ograniczonym prawem rzeczowym, w celu zwiększenia użyteczności nieruchomości sąsiedniej zwanej władnącą. Może powstać na skutek umowy, orzeczenia sądowego, decyzji administracyjnej bądź zasiedzenia.
Sieci uzbrojenia terenu – są to wszelkiego rodzaju nadziemne, naziemne
i podziemne przewody służące do przesyłania mediów typu woda, gaz, energia elektryczna itp. Do sieci uzbrojenia terenu, zgodnie z obowiązującymi przepisami zakwalifikowane zostały również podziemne budowle w tym tunele, parkingi zbiorniki itp. Wyróżniamy następujące sieci uzbrojenia terenu:
-sieć wodociągowa
-sieć kanalizacyjna
-sieć elektroenergetyczna
-sieć gazowa
-sieć telekomunikacyjna
-sieć ciepłownicza
-sieć benzynowa
-sieć inna
Służebność przesyłu – to ograniczone prawo rzeczowe polegające na korzystaniu przez przedsiębiorcę przesyłowego z gruntów będących własnością prywatną.
Nieruchomość, na której ciąży służebność przesyłu nazywana jest nieruchomością obciążoną. Służebność przesyłu może powstać w drodze umowy lub orzeczenia sądu.
Sprzedaż nieruchomości – czynność prawna mająca na celu przeniesienia prawa własności na inną osobę. Pod rygorem nieważności, transakcja sprzedaży nieruchomości musi być zrealizowana w formie aktu notarialnego.
Stabilizacja punktów granicznych – położenie punktów granicznych stabilizowanych w sposób trwały oznaczane jest w terenie za pomocą:
-kamieni granicznych
-rurek drenarskich
-rurek żelaznych
-bolców metalowych
-rurek PCV
-wykutych krzyży
U
Ustalenie służebności gruntowych – polega na przyznaniu właścicielowi nieruchomości władnącej prawa korzystania z nieruchomości sąsiedniej (nieruchomości obciążonej). Nieruchomością władnącą jest nieruchomość nie posiadająca dostępu do drogi publicznej. Nieruchomością obciążoną jest nieruchomością znajdującą się pomiędzy nieruchomością władnącą a drogą publiczną. Właściciel działki nie posiadający dostępu do drogi publicznej ma prawo do ustanowienia służebności przejścia oraz przejazdu przez nieruchomość sąsiednią w celu zapewnienia tego dostępu. Służebność może zostać ustanowiona dobrowolnie, kiedy to właściciel działki władnącej oraz właściciel działki obciążonej, w drodze umowy cywilno-prawnej, u notariusza określą jej przebieg. Strony mogą ustalić również odpłatne korzystanie z ustanowionej służebności. W sytuacji, gdy strony nie mogą dojść do porozumienia w kwestii ustanowienia służebności gruntowej, sprawę może rozpatrzeć sąd.
Usprawiedliwione niestawiennictwo strony – geodeta realizując prace związane
z rozgraniczeniem, wznowieniem znaków granicznych, ustaleniem przebiegu granic, przyjęciem granic działki podlegającej podziałowi itd. wzywa zainteresowane strony do stawienia się na gruncie w wyznaczonym przez siebie terminie. Geodeta
w przesłanym zawiadomieniu informuje strony o skutkach niestawienia się na gruncie. Zgodnie z tą informacją, nieusprawiedliwione niestawiennictwo stron nie wstrzymuje czynności geodety. Strona zainteresowana swoją obecnością na gruncie, lecz nie mogąca pojawić się w terenie w wyznaczonym terminie, powinna poinformować o tym geodetę, który wyznaczy nowy termin spotkania. Niestawiennictwo powinno być udokumentowane w formie pisemnej np. zwolnieniem lekarskim.
Użytkowanie wieczyste – to specyficzne dla obszaru Polski prawo korzystania
z gruntu Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego.
Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków mogą być oddawane w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym i prawnym.
Oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste następuje na okres 99 lat. W wyjątkowych wypadkach dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej jednak na lat 40. Użytkownik wieczysty może swobodnie rozporządzać swoim prawem, czyli sprzedać je, obciążyć, zapisać w testamencie itp.
Użytki rolne – grunty orne, sady, łąki trwałe, pastwiska trwałe, grunty rolne zabudowane, grunty pod stawami i grunty pod rowami.
b
Budynek – zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa właściciel oraz użytkownik wieczysty działki są zobligowani do informowania Starosty Powiatowego o wszelkich zmianach związanych z prowadzonym Zasobem Ewidencji Gruntów i Budynków, nie później niż w ciągu 30 dni od dnia, kiedy zmiana nastąpiła. Jedną z pierwszych zmian o jakich właściciel powinien poinformować Starostę Powiatowego jest fakt rozpoczęcia budowy. Geodeta po przyjęciu zlecenia ujawni w Ewidencji Gruntów
i Budynków pomierzony budynek w budowie.
Budynek mieszkalny jednorodzinny – to budynek wolnostojący, w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku.
Budynek w budowie – to obiekt budowlany trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych, posiadający fundamenty oraz dach.
Budynki dzielimy zgodnie z ich przeznaczeniem na:
-budynki mieszkalne
-budynki przemysłowe
-budynki transportu i łączności
-budynki handlowo-usługowe
-budynki biurowe
-budynki szpitali i inne obiekty opieki zdrowotnej
-budynki oświaty, nauki i kultury oraz sportu
-budynki produkcyjne, usługowe i gospodarcze dla rolnictwa
-pozostałe budynki niemieszkalne
Biegły sądowy – to osoba posiadająca bogate doświadczenie zawodowe i uznana za eksperta w zakresie swojej działalności, powoływana w postępowaniu sądowym
w celu przedstawienia fachowych opinii o okolicznościach mających znaczenie dla wyniku sprawy sądowej, a których wyjaśnienie wymaga specjalistycznej wiedzy.
D
Digitalizacja – to proces polegający na przetworzeniu mapy analogowej do postaci cyfrowej z użyciem digitizera lub skanera.
Dziennik budowy – to dokument urzędowy, formatu A4 w formie broszurowej, służący do dokumentowania postępów prac oraz zaistniałych zdarzeń na placu budowy. Jest częścią dokumentacji składanej do Nadzoru Budowlanego celem odbioru inwestycji.
Dokumentacja powykonawcza – dokumentacja kompletowana przez inwestora, przedkładana po zakończeniu budowy w Nadzorze Budowlanym w celu odbioru inwestycji oraz wydania pozwolenia na użytkowanie.
W skład tej dokumentacji wchodzą:
-oryginał dziennika budowy
-kopia prawomocnej decyzji Pozwolenie na Budowę
-kopia rysunków będących częścią zatwierdzonego Projektu Budowlanego, na których naniesione zostały wszelkie zmiany powstałe w trakcie realizacji inwestycji
-mapa z geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej (mapa powykonawcza)
-oświadczenie kierownika budowy
-protokoły odbiorów przyłączy przez Instytucje Branżowe (Zakład Energetyczny, Gazownia, Przedsiębiorstwo Wodno-Kanalizacyjne itp.)
-protokoły odbiorów wewnętrznych instalacji wykonane przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia
-protokół kontroli przewodów kominowych
-świadectwo charakterystyki energetycznej budynku
Działka ewidencyjna – najmniejsza jednostka powierzchniowa podziału kraju dla celów ewidencji. Jest to ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu, jednolity pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych.
Działka budowlana – nieruchomość gruntowa lub działka gruntu, której wielkość, cechy geometryczne, dostęp do drogi publicznej oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi realizacji obiektów budowlanych wynikające z odrębnych przepisów i aktów prawa miejscowego.
F
Front działki – należy przez to rozumieć część działki budowlanej, która przylega do drogi, z której odbywa się główny wjazd lub wejście na działkę.
Funkcja zabudowy i zagospodarowania terenu – należy przez to rozumieć sposób użytkowania obiektów budowlanych oraz zagospodarowania terenu zgodny z przepisami odrębnymi;
H
Humus – to wierzchnia, urodzajna warstwa ziemi ściągana mechanicznie z obszaru, na którym ma powstać budynek. Jego głębokość uzależniona jest od klasy oraz właściwości gleby. Zgromadzony nadmiar ziemi na końcu budowy wykorzystywany jest jako podkład pod przyszłą szatę roślinną.
J
Jednostki samorządu terytorialnego – zgodnie z Art.163 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej „Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych”. Od 1999 roku obowiązuje w Polsce podział samorządu terytorialnego na szczeble władzy:
-samorząd gminny
-samorząd powiatowy
-samorząd wojewódzki
Interesy i zadania administracji państwowej, niemających znaczenia ogólnokrajowego są realizowane na szczeblach lokalnych – gminnym, powiatowym, wojewódzkim.
L
Libella rurkowa – przyrząd optyczny umożliwiający ustawianie płaszczyzn i prostych w kierunku pionowym lub poziomym. Podstawowym elementem libelli rurkowej jest zamknięta ampułka z cieczą i pęcherzykiem gazu (powietrza) pełniącym rolę wskazówki.
M
Mapa do celów projektowych – jest mapą powstałą na bazie mapy zasadniczej znajdującej się w zasobach Powiatowego/Miejskiego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Jest mapą niezbędną w procesie budowlanym, szczególnie w momencie występowania o wydanie pozwolenia na budowę. Powstaje w wyniku aktualizacji mapy zasadniczej geodezyjnymi pomiarami terenowymi.
Mapa ewidencyjna – zwana również mapą katastralną, to opracowanie kartograficzne, utworzone na podstawie zbiorów Ewidencji Gruntów i Budynków, zawierające w swojej treści informacje o działkach, budynkach, użytkach gruntowych, konturach klasyfikacyjnych. Odbitka z mapy ewidencyjnej stanowi jeden z załączników do wniosku o wydanie postanowienia opiniującego wstępnym projekt podziału nieruchomości (inaczej zgody na wykonanie podziału nieruchomości).
Mapa hybrydowa – to mieszkanka mapy rastrowej oraz mapy wektorowej.
Mapa analogowa – to mapa wykonana w formie papierowej, na folii lub innym nośniku, tradycyjnymi technikami opartymi na użyciu rapitografu, podziałki transwersalnej oraz nanośnika. Treść znajdująca się na mapie analogowej nanoszona była ręcznie na podstawie szkiców polowych z geodezyjnych pomiarów terenowych.
Mapa numeryczna – to mapa prowadzona w postaci elektronicznej. Jest tworzona na podstawie bieżących pomiarów terenowych. Punktem wyjścia dla utworzenia mapy numerycznej były mapy analogowe poddane procesowi skanowania oraz digitalizacji lub skanowania, kalibracji oraz wektoryzacji.
Mapa rastrowa – to mapa powstała na skutek obróbki cyfrowej (skanowania) map papierowych lub foliowych. Przy dużym powiększeniu wyraźnie widoczna pikselowa budowa.
Mapa powykonawcza – mapa będąca finalnym produktem, wykonanych przez geodetę uprawnionego, powykonawczych pomiarów geodezyjnych. Jest dokumentem niezbędnych do odbioru inwestycji w Nadzorze Budowlanym.
Mapa wektorowa – to numeryczne opracowanie składające się z linii, punktów oraz powierzchni. Każdy element zdefiniowany za pomocą współrzędnych zapisanych
w bazie danych. Przy dużym powiększeniu nie występuje zjawisko pikselizacji.
Mapa zasadnicza –wielkoskalowe opracowanie kartograficzne, zawierające aktualne informacje o przestrzennym rozmieszczeniu obiektów ogólnogeograficznych oraz elementach ewidencji gruntów i budynków, a także sieci uzbrojenia terenu: nadziemnych, naziemnych i podziemnych.
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego – to akt prawa miejscowego kształtujący ład przestrzenny na poziomie gminy. Określa między innymi przeznaczenie terenów, linie zabudowy, rozmieszczenie inwestycji celu publicznego itd. Stanowi podstawę wydawanych postanowień oraz decyzji administracyjnych,
w tym postanowienia opiniującego wstępny projekt podziału nieruchomości oraz decyzji zatwierdzającej projekt podziału nieruchomości.
O
Osnowa geodezyjna – zbiór punktów geodezyjnych, dla których określono matematycznie ich wzajemne położenie i dokładność usytuowania.
Obręb ewidencyjny – jednostka powierzchniowa podziału kraju wyodrębniona dla celów ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości). Obszar obrębu tworzą powierzchnie wszystkich działek ewidencyjnych wchodzących w jego skład. Charakteryzuje się Nr oraz nazwą, która powinna być zgodna z nazwą miast oraz sołectw (wsi).
Obiekt liniowy – to obiekt budowlany, którego charakterystycznym parametrem jest długość, w szczególności droga wraz ze zjazdami, linia kolejowa, wodociąg, gazociąg, kanał, ciepłociąg, rurociąg, linia i trakcja elektroenergetyczna, linia kablowa nadziemna i umieszczona bezpośrednio w ziemi, podziemna, wał przeciwpowodziowy oraz kanalizacja kablowa, przy czym kable w niej zainstalowane nie stanowią obiekt budowlanego lub jego części ani urządzenia budowlanego (def. Prawo Budowlane).
Osie główne budynku – to wirtualne linie odniesienia będące częścią rzutów kondygnacji w oparciu o które lokalizowane są wszystkie elementy powstającego budynku. Są przedmiotem tyczenia geodezyjnego.
Osnowa szczegółowa 3 klasy – jest to obowiązująca osnowa, w oparciu o którą dokonuje się pomiarów sytuacyjnych, w tym pomiarów ustalonych granic oraz wznowionych znaków granicznych.
R
Reper – stabilizowany punkt wysokościowej osnowy geodezyjnej, dla którego wyznaczono wysokość w przyjętym układzie odniesienia. Repery są najczęściej montowane na ścianach budynków, w odległości kilkudziesięciu centymetrów od podłoża (kotwione w murze). Mogą mieć postać metalowych bolców z wyrytym numerem, jednak najczęściej stosuje się śruby kolejowe. Kształt reperów umożliwia ustawienie na nich łaty niwelacyjnej. Repery wykorzystywane są w niwelacji. Pełnią rolę nawiązania do państwowej osnowy wysokościowej. Repery są punktami wchodzącymi w skład ciągu niwelacyjnego.: Repery można podzielić na cztery rodzaje: I – ścienny,II – gruntowy,IIIa – skalny pionowy,IIIb – skalny poziomy.
Rzut parteru (przyziemia) – rysunek będący częścią Projektu Budowlanego obrazujący rozkład pomieszczeń na poziomie parteru. Jest rzutem prostokątnym na płaszczyznę terenu i wykonany jest zazwyczaj w skali. Obrazuje położenie ścian, okien, drzwi, schodów, instalacji, szachtów. Dla geodety rysunek ten jest nośnikiem informacji o przebiegu osi głównych budynku oraz grubości ścian.
Rzut fundamentów – rysunek będący częścią Projektu Budowlanego obrazujący konstrukcję fundamentu. Określa między innymi sposób wykonania zbrojeń oraz parametry techniczne fundamentu, na którym będą wznoszone ściany budynku. Dla geodety rysunek ten jest nośnikiem informacji o przebiegu głównych osi budynku.
T
Teodolit – przyrząd geodezyjny mocowany na trójnożnym statywie, używany do pomiarów kątów poziomych oraz pionowych. Stosowany w zestawie z tyczką geodezyjną.
Tyczenie / wytyczenie obiektu – to czynność techniczna wykonywana przez uprawnionego geodetę w terenie, mająca na celu wyznaczenie na gruncie położenia projektowanych elementów.
Tachimetr – instrument geodezyjny przeznaczony do pomiaru kątów poziomych, kątów pionowych oraz odległości. Połączenie teodolitu i dalmierza. Instrument ten wykorzystywany jest w tachimetrii czyli masowym pomiarze położenia punktów terenowych. Wyróżnia się tachimetry optyczne oraz elektroniczne. W tych ostatnich odczyt kierunków poziomych, pionowych wykonywany jest automatycznie,
a odległość mierzona jest z użyciem wbudowanego dalmierza elektrooptycznego.
W
Wektoryzacja mapy – to proces zmierzający do zastąpienia treści rastrowej treścią wektorową.
Własność – to podstawowe, najszersze prawo rzeczowe. Pozwala ono do korzystać
z rzeczy oraz dowolnie nią rozporządzać z wyłączeniem osób trzecich. Zgodnie
z przepisami prawa właściciel jest zobowiązany do korzystania z rzeczy zgodnie
z zasadami współżycia społecznego oraz społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tej rzeczy.
Wniosek o dokonanie zmian w ewidencji gruntów i budynków – właściciel oraz użytkownik wieczysty działki są zobligowani do informowania Starosty Powiatowego o wszelkich zmianach związanych z prowadzonym Zasobem Ewidencji Gruntów
i Budynków, nie później niż w ciągu 30 dni od dnia, kiedy zmiana nastąpiła. Strony informują Starostę wypełniając specjalny druk urzędowy.
Wstępny projekt podziału nieruchomości – to opracowanie składające się z mapy ze wstępnym projektem podziału nieruchomości oraz wniosku o wydanie postanowienia opiniującego wstępny projekt podziału nieruchomości. Właściciel bądź użytkownik wieczysty zainteresowany podziałem działki sporządza go na kopii mapy zasadniczej, a w przypadku jej braku na kopii mapy katastralnej. Mapa powinna być uzupełniona o niezbędne dla projektu elementy zagospodarowania.
Wstępnym projekt podziału nieruchomości powinien zawierać w szczególności:
-granice nieruchomości podlegającej podziałowi
-oznaczenie nieruchomości podlegającej podziałowi według danych z katastru nieruchomości oraz księgi wieczystej, a w razie jej braku – według innych -dokumentów określających stan prawny nieruchomości
-powierzchnię nieruchomości podlegającej podziałowi
-naniesione w kolorze czerwonym granice projektowanych do wydzielenia działek gruntu
-przedstawioną w formie graficznej w kolorze czerwonym lub w formie opisowej propozycję sposobu zapewnienia dostępu projektowanych do wydzielenia działek gruntu do drogi publicznej
Integralną częścią wstępnego projektu podziału nieruchomości jest wniosek o wydanie postanowienia opiniującego wstępny projekt podziału nieruchomości,
w którym należy określić cel podziału oraz sposób dostępu do drogi publicznej.
Wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – do dokument wydawany przez Urząd Gminy, na wniosek zainteresowanej strony, będący uwierzytelnioną kopią obowiązującego Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego. W ramach zamówienia Urząd Gminy udostępnia część tekstową MPZP (wypis) oraz część graficzną (wyrys). Dokumenty są wydawane dla działki będącej przedmiotem wniosku.
Wypis i wyrys z rejestru gruntów – to dokument niezbędny w obrocie nieruchomościami. Można go nabyć w Ewidencji Gruntów i Budynków i stanowi podstawę do założenia księgi wieczystej oraz zawarcia umowy przed notariuszem.
W pierwszym z wymienionych przypadków należy się upewnić, czy został opatrzony informacją: „Niniejszy dokument jest przeznaczony do dokonywania wpisów
w księdze wieczystej”.
Wypełniając wniosek o jego wydanie Zamawiający musi określić przeznaczenie zamawianego dokumentu. Wypis i wyrys służy do:
-założenia księgi wieczystej
-zawarcia umowy u notariusza (umowa sprzedaży, umowa darowizny)
-ujawnienie budynku w Ewidencji Gruntów i Budynków
-postępowanie sądowe
Wznowienie znaków granicznych – procedura geodezyjna realizowana w trybie Art.39 Prawa Geodezyjnego i Kartograficznego. Zgodnie z Ustawą „Przesunięte, uszkodzone lub zniszczone znaki graniczne, ustalone uprzednio, mogą być wznowione bez przeprowadzenia postępowania rozgraniczeniowego, jeżeli istnieją dokumenty pozwalające na określenie ich pierwotnego położenia.
Wywłaszczenie nieruchomości – to pozbawienie lub ograniczenie prawa własności, prawa użytkowania wieczystego lub innego prawa rzeczowego do nieruchomości, indywidualnej osoby na skutek wydanej decyzji administracyjnej. Ma charakter przymusowy i jest realizowane na cele publiczne.
Z
Zakres opracowania – obszar o konturze zamkniętym, w obrębie, którego została wykonana aktualizacja mapy zasadniczej i mapa nadaje się do projektowania obiektów budowlanych. Pojęcie bezpośrednio związane z mapą do celów projektowych.
Zawiadomienie o czynnościach wznowienia znaków granicznych, przyjęcia przebiegu granic – jest to pismo, w którym uprawniony geodeta wzywa zainteresowane strony, w tym właścicieli działek sąsiednich, do stawienia się na gruncie i udział w czynnościach, w których to uprawniony geodeta odpowiednio wznawia położenie znaków granicznych bądź przyjmuje granice działek do podziału. Zawiadomione strony w przesłanym zawiadomieniu zostają pouczone o skutkach niestawiennictwa na gruncie w wyznaczonym terminie. Zgodnie z powyższym osoby będące stronami postępowania zostaję poinformowane, iż nieusprawiedliwione niestawiennictwo nie wstrzymuje czynności geodety.
Zarys pomiarowy granic – to materiał kartograficzny dotyczący przebiegu granic działek, wykonany w skali, obrazujący strukturę własności gruntów. W swej treści zawiera miary liczbowe określające wzajemne położenie sąsiadujących ze sobą działek. Zarysy powstawały po II Wojnie Światowej na skutek bezpośrednich pomiarów terenowych granic działek. Stanowią archiwalny materiał Zasobu Geodezyjnego, do dnia dzisiejszego stosowany do określania przebiegu granic działek.
Zasiedzenie nieruchomości – to nabycie prawa do nieruchomości na skutek upływu czasu. Podstawą zasiedzenia jest posiadanie samoistne, czyli faktyczne władanie rzeczą jak właściciel, jednocześnie formalnie nim nie będąc.
Przedmiotem zasiedzenia mogą być:
-własność nieruchomości
-użytkowanie wieczyste (wcześniej ustanowione)
-służebność przesyłu
-służebność gruntowa (nie dotyczy służebności osobistej)
O zasiedzeniu nieruchomości gruntowej możemy mówić tylko w sytuacji, gdy polega ono na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia.
Zbiór akt księgi wieczystej – jest to zbiór będący częścią każdej księgi wieczystej, w którym zbiera się dokumenty i pisma dotyczące nieruchomości. Znajdują się tu dokumenty będące podstawą poszczególnych wpisów oraz wykreśleń. Tutaj trafia między innymi dokumentacja sporządzana przez uprawnionego geodetę, dotycząca podziału nieruchomości „do korzystania”.