"Kartografia jest nauką metodyczną o modelowaniu i obrazowaniu czasoprzestrzennych struktur informacyjnych w postaci map opisujących wielowymiarową rzeczywistość (ziemską, kosmiczną), która stanowi domenę celowych działań człowieka: przedmiot ustawicznego poznania i zaspokajania potrzeb." (Andrzej Makowski, 2005)
Kartografia jest dziedziną nauki zajmującą się zasadami tworzenia, opracowania i edytowania map a także możliwościami korzystania z ich treści. Często traktowana jest jako sztuka lub, w innym spojrzeniu, jako technologia. Kartografia bada również mapy traktowane jako cenne dokumenty, niosące informację o historycznych danych geograficznych. Dane geograficzne mogą być prezentowane nie tylko na mapach, ale także na planach (mapach przedstawiających małe powierzchnie, nie uwzględniających zróżnicowania wysokościowego), modelu Ziemi – globusie (będącego kulą, co nie odzwierciedla faktycznego kształtu Ziemi, ale ułatwia określenie położenia geograficznego obiektów) lub coraz częściej w aplikacjach komputerowych. Informacje te przedstawia się za pomocą umownych znaków i określonych metod kartograficznych.
Pierwsze opracowania kartograficzne powstawały w starożytności na potrzeby ekspansywnych cywilizacji Egiptu, Grecji, Rzymu, Bliskiego Wschodu czy Chin. Za autora pierwszej mapy świata uważa się Anaksymandra z Miletu (ok. 610 – ok. 547 p.n.e.). Zgodnie z jego wyobrażeniem, Ziemia miała kształt sferyczny i znajdowała się w środku przestrzeni, a jej centrum stanowiło miasto Delfy w Grecji. W wyniku swych morskich podróży Grecy dość dobrze rozpoznali basen M. Śródziemnego, mieli też pewną wiedzę o kontynentalnych częściach Europy, Afryki i Azji, czego wyrazem było dzieło Hekateusza (Hekatajos z Miletu, ok. 550 – 479 p.n.e.) Droga dookoła Ziemi, ilustrowane mapą. Starożytni tworzyli także pierwsze teorie i dowody na kulistość Ziemi, propagowane np. przez Pitagorasa czy Arystotelesa.
Dynamiczny rozwój kartografii przypada dopiero na drugą połowę XIX w. i wiąże się bezpośrednio z rozwojem technik i przyrządów pomiarowych. Pierwsze pomiary Ziemi prowadzone były już jednak w starożytności. Za wielki krok ludzkości uznać można obliczenie obwodu i promienia naszej planety, przeprowadzone w III w. p.n.e. przez Eratostenesa z Cyreny (ok. 250-194 p.n.e.). Eratostenes zauważył, że 21 VI, czyli w dzień przesilenia letniego, promienie słoneczne oświetlają dna studni w Aleksandrii, a więc padają tam prostopadle. Przyjął, iż miasto Siene (dzisiejszy Asuan) leży na tym samym południku, co Aleksandria. Zmierzył odległość między dwoma miastami (prawdopodobnie wielbłądzimi krokami), a następnie kąt padania promieni słonecznych w Siene. Stosując proste obliczenia, dowiódł, że obwód Ziemi wynosi 252 tys. stadiów, czyli ok. 39 tys. km, natomiast promień 6300 km, co tylko nieznacznie odbiega od współczesnych danych (średni promień Ziemi 6367,45 km).
Kolejnym ważnym okresem w rozwoju kartografii była druga połowa XIV wieku. Wówczas upowszechniły się techniki żeglarskie, jednak bez dokładnych map podróżowanie po morzach i oceanach było niewykonalne. Kupcy wyruszali w niezwykłe, odległe wyprawy, aby sprzedać swój towar i potrzebowali dokładnych danych. Natomiast od XVI wieku rozpoczął się okres wielkich odkryć geograficznych, co zaowocowało powstaniem pierwszych bardzo szczegółowych map całego świata.
Kolejny etap rozwoju kartografii rozpoczął się w połowie XX wieku wraz z rewolucją technologiczną. Do tworzenia współczesnych map wykorzystuje się zdjęcia satelitarne, które precyzyjnie określają położenie każdego punktu na ziemi. Kartografowie co roku uzupełniają mapy świata o kolejne ważne miejsca, doprecyzowując dostępne już materiały i opracowania kartograficzne. Ponadto kartografia zajmuje się przygotowywaniem uproszczonych wersji map świata, które używane są np. w samochodach lub dotyczą wyłącznie rozmieszczania surowców w różnych regionach świata.
